Kavun Hastalıklarıyla Mücadele

Anavatanı Asya olan kavun bitkisi ülkemizde de sıklıkla yetiştirilerek reçel, turşu, dondurma, meyve suyu yapımında ve kozmetik sektöründe farklı şekillerde işlenerek kullanılır. Sulu, hoş kokulu ve tatlı bir meyve veren kavun bitkisinin yetiştiriciliğinde verim oranı uygun bakım işlemlerinin yapılması ve bitkide en sık görülen fungal hastalıklara karşı önlem alınmasıyla artırılabilir.

Kavun, kabakgiller (cucurbitaceae) familyasına ait; tüylü, sürüngen bir gövdeye ve kısa kalın bir köke sahip tek yıllık bir bitkidir. Beş loblu sarıcı yapraklara sahip olan kavunda erkek ve dişi olmak üzere iki çeşit çiçek bulunur. Bu çiçekler arasında tozların taşınarak döllenmenin gerçekleştirilmesinde arılar rol oynar. 

Kavun çeşitleri yazlık ve kışlık olarak ayrılırken yöresel açıdan da birçok türü barındıran zengin bir yelpazeye sahiptir. Farklı türler; bitkinin genel formu, meyvesinin şekli, kabuk rengi ve yapısı gibi nitelikler açısından çeşitlilik barındırarak özgül bir görünüm sergiler. Üretiminin gerçekleştirileceği bölgenin ekolojik özellikleri dikkate alınarak hastalıklara ve nakliyeye dayanıklı türler tercih edilerek kavun tarımı yapılır. Kavun türleri arasından Van (Kantalup) kavunu en çok tüketilen kavundur. Bunun haricinde ülkemizde yetiştirilen kavun türleri Hasanbey, Kırkağaç, Yuva, Topatan, Sarı dilimli, Çitili kavun, Mollaköy kavunu, Honeydew olarak sıralanabilir.

Kavun bitkisini yetiştirmek için gereken koşullar şu şekildedir:

• Sıcak ve ılık iklim,
• En fazla %60-70 oranında nem,
• Don tehlikesinin olmaması,
• Toprak ısısının en az 15°C olması,
• Derin ve iyi havalanan, besin maddeleri bakımından zengin ve su tutma kapasitesi yüksek toprak,
• Tuz oranı düşük ve pH derecesi 6 ile 7,5 aralığında toprak

Kavun yetiştiriciliğinde öne çıkan teknik ekim nöbeti uygulamasıdır. Kavun tarımının yapıldığı tarlalarda solgunluk gibi bitki hastalıklarının ortaya çıkmasını önlemek için münavebeye girmek faydalıdır. Kavunun iki yıldan daha uzun süre art arda aynı toprağa ekiminden kaçınılmalı ve pamuk, hububat, mercimek ve diğer ikinci ürünlerle nöbetleşe ekilmelidir. Kavun bitkisinin dikim teknikleri ise, ocak veya sıra usulü olacak şekilde tarımının yapıldığı bölgeye bağlı olarak farklılık gösterir.

Gübrelemede dikkat edilmesi gerekenler:

• Toprak sıcaklığını ideal seviyeye getirecek çiftlik gübresi tercih edilmelidir.
• Toprak tahlillerinin iyi yapıldığı koşullarda saf gübre kullanılabilir.
• Kimyasal gübre olarak azotlu ve fosforlu gübre tercih edilmelidir.

Sulamada dikkat edilmesi gerekenler:

• Kuraklığın olduğu dönemlerde yapılmalıdır.
• Bitkinin suya en fazla ihtiyaç duyduğu dönemlerin büyüme ve meyve olgunlaşması dönemleri olduğu göz önünde bulundurulmalıdır.
• Sulama yaparken kök seviyesine dek inilmelidir.
• Sulama için ideal zaman aralığının belirlenmesinde, toprağın tipi ve su tutma kapasitesi ile bitkinin kök gelişimi dikkate alınmalıdır.
• Bitkide fungal hastalıklara yol açmamak için yaprak ve meyvelere suyun temas etmemesine özen gösterilerek toprak damlama yöntemiyle sulanmalıdır.

Bütün bunların yanı sıra kavun tarımında bitkinin sağlıklı gelişimi için yabancı otlardan arındırılarak ve toprağı kabartılarak bakımı yapılmalıdır. Toprak neminin korunması içinse kavunlar kollarını etrafa yayana dek çapalama işlemi yapılması oldukça önemlidir. Bitki köklerinin yüzeyde bulunması sebebiyle çapalama yüzeysel olmalı ve ardından boğaz doldurması yapılmalıdır. 

Kavun bitkisinin yetiştiriciliğinde en sık karşılaşılan fungal hastalıklardan biri de şudur:

Kabakgillerde mildiyö, nem oranının %90’lara ulaştığı durumlarda karşılaşılan ve bitki yaprakları üzerinde soluk yeşil veya sarı lekelerle ayırt edilen kavun hastalıklarından biridir. Hastalığın şiddetlenmesiyle yapraklar kademeli olarak kurur ve bitkinin ölmesiyle sonuçlanır. Kavun ekiminde sıklıkla karşılaşıldığından ürün kaybına yol açmaması için mücadelesi önemlidir. Bunun için alınacak kültürel önlemler arasında sık dikimden kaçınmak, çapalama yapmak ve hastalıklı bitkileri tarladan uzaklaştırmak yer alır. Bitkide mildiyö görüldüğünde veya bitkiler kol atmaya başladığında bitkinin hasadından 7 gün öncesine dek Moltovin* isimli kavun ilacı uygulanarak hastalıkla mücadele edilebilir.

*Önemli uyarı: Bitki koruma ürünlerini dikkatli kullanınız. Kullanmadan önce mutlaka etiketi ve ürün bilgilerini okuyunuz.

Kavun hasat zamanının belirlenmesinde meyvelerin tam olgunluğa erişmesi dikkate alınır. Bunun için meyveler üzerinde çiti oluşumu görülmesi, meyve sapındaki tüylerde azalma olması ve burada yer alan kulakçığın kuruması, sapın meyveden ayrılması gibi işaretlerden yararlanılır. Olgunluğa ulaşan kavunun çiçek çukurunda yumuşama olur ve meyvenin kendine özgü kokusu yayılır. Kavun hasadı sabah saatlerinde güneşte fazla bekletilmeyecek şekilde elle koparılarak veya bıçakla kesilerek gerçekleştirilir. Hasada geç kalınması durumunda meyvenin şeker oranı düşer ve yumuşar, bunun sonucunda ise dayanıklılığı azalır. 

Faydalanılan Kaynaklar:

-          Yüreğir Ziraat Odası

-          Ankara İl Tarım ve Orman Müdürlüğü

-          Tarım Kütüphanesi

-          İstanbul İl Tarım ve Orman Müdürlüğü